اقدامات ضروری برای محافظت از کامپیوتر در برابر آسیب‌های ناشی از قطعی برق

مقدمه

چرا قطعی برق برای کامپیوتر خطرناک است؟

• نوسانات ولتاژ: قطعی برق یا بازگشت ناگهانی جریان می‌تواند باعث نوسانات ولتاژ شود که به قطعات حساس مانند منبع تغذیه (پاور)، مادربورد و پردازنده آسیب می‌رساند.
• خاموشی ناگهانی: خاموش شدن ناگهانی سیستم می‌تواند به هارد دیسک یا SSD آسیب بزند و باعث خرابی یا از دست رفتن داده‌ها شود.
• رعدوبرق: صاعقه می‌تواند از طریق خطوط برق، امواج الکتریکی شدیدی ایجاد کند که به کل سیستم آسیب برساند.
• از دست رفتن داده‌ها: اگر در حال کار روی فایل مهمی باشید، قطعی برق ممکن است باعث از بین رفتن تغییرات ذخیره‌نشده شود.

اقدامات قبل از قطعی برق

1. استفاده از محافظ برق (Surge Protector)

• نکته: هنگام خرید محافظ برق، به استانداردهای ایمنی و ظرفیت آن (بر حسب ژول) توجه کنید. محافظ‌های با کیفیت بالا معمولاً ظرفیت جذب انرژی بیشتری دارند.
• اقدام عملی: تمام دستگاه‌های جانبی مانند مانیتور، کیس و مودم را به محافظ برق متصل کنید.

2. نصب یو پی اس (UPS)

• مزایا: یو پی اس با ارائه برق موقت (معمولاً بین 5 تا 30 دقیقه)، به شما فرصت می‌دهد تا فایل‌های خود را ذخیره کرده و سیستم را به‌درستی خاموش کنید.
• نکته انتخاب: یو پی اس با توان مناسب (بر حسب وات) برای سیستم خود انتخاب کنید. برای کامپیوترهای خانگی، یو پی اس با توان 600 تا 1500 VA کافی است.

3. بکاپ‌گیری منظم از داده‌ها

• روش‌های بکاپ‌گیری:
  • استفاده از هارد اکسترنال یا SSD برای ذخیره کپی داده‌ها.
  • استفاده از سرویس‌های ابری مانند Google Drive، Dropbox یا OneDrive.
  • تنظیم بکاپ‌گیری خودکار با نرم‌افزارهایی مانند Acronis یا Macrium Reflect.
• توصیه: حداقل هفته‌ای یک‌بار از داده‌های مهم خود بکاپ بگیرید و نسخه‌های پشتیبان را در مکانی امن (خارج از کامپیوتر) ذخیره کنید.

4. خاموش کردن سیستم در صورت هشدار قطعی برق

• چگونه خاموش کنیم؟: از منوی Start گزینه Shutdown را انتخاب کنید و صبر کنید تا سیستم به‌طور کامل خاموش شود. از جدا کردن ناگهانی دوشاخه خودداری کنید.
• نکته: اگر در منطقه‌ای با رعدوبرق شدید زندگی می‌کنید، کابل برق و کابل شبکه (اترنت) را از کامپیوتر جدا کنید تا از آسیب‌های ناشی از صاعقه در امان بمانید.

5. به‌روزرسانی درایورها و سیستم‌عامل

• ویندوز: به‌روزرسانی‌ها را از بخش Windows Update بررسی کنید.
• مک: از App Store یا Software Update استفاده کنید.

اقدامات بعد از قطعی برق

1. بررسی وضعیت سخت‌افزار

• منبع تغذیه (پاور): اگر پس از بازگشت برق، کامپیوتر روشن نشد، ممکن است منبع تغذیه آسیب دیده باشد. آن را با یک تکنسین بررسی کنید.
• هارد دیسک و SSD: از ابزارهای بررسی سلامت دیسک مانند CrystalDiskInfo استفاده کنید تا مطمئن شوید هارد یا SSD شما سالم است.
• کابل‌ها و اتصالات: تمام کابل‌های برق و اتصالات را بررسی کنید تا از سالم بودن آن‌ها مطمئن شوید.

2. بررسی داده‌ها و فایل‌ها

• پس از روشن کردن سیستم، فایل‌های اخیر خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید هیچ داده‌ای از دست نرفته است.
• اگر فایلی خراب شده، از نسخه پشتیبان برای بازیابی آن استفاده کنید.
• نکته: از نرم‌افزارهای بازیابی داده مانند Recuva یا EaseUS در صورت نیاز استفاده کنید، اما ابتدا با یک متخصص مشورت کنید.

3. تست پایداری سیستم

• اقدام: از ابزارهای داخلی ویندوز مانند Disk Check (chkdsk) یا نرم‌افزارهای تست سخت‌افزار مانند MemTest86 برای بررسی سلامت سیستم استفاده کنید.
• اگر مشکلی مشاهده کردید، با یک تعمیرکار حرفه‌ای تماس بگیرید.

4. بررسی محافظ برق و یو پی اس

• محافظ برق ممکن است در اثر نوسانات شدید آسیب دیده باشد. اگر چراغ‌های محافظ خاموش هستند یا علائم سوختگی مشاهده می‌کنید، آن را تعویض کنید.
• باتری یو پی اس را بررسی کنید و در صورت نیاز آن را شارژ یا تعویض کنید.

نکات اضافی برای محافظت طولانی‌مدت

• نگهداری از سیستم خنک‌کننده: گردوغبار می‌تواند به قطعات کامپیوتر آسیب بزند، به‌ویژه پس از نوسانات برقی. حداقل هر 6 ماه یک‌بار داخل کیس را تمیز کنید.
• استفاده از آنتی‌ویروس: گاهی اوقات قطعی برق می‌تواند باعث اختلال در عملکرد نرم‌افزارها شود. یک آنتی‌ویروس به‌روز خطر بدافزارها را کاهش می‌دهد.
• آموزش کاربران: اگر چند نفر از یک سیستم استفاده می‌کنند، آن‌ها را با اقدامات ایمنی آشنا کنید.

نتیجه‌گیری