درباره راه‌اندازان کامپیوتر، BIOS و UEFI چه می‌دانید؟

وقتی دکمه روشن کردن کامپیوتر یا لپ‌تاپ را فشار می‌دهید، اولین چیزی که وارد عمل می‌شود سیستم‌عامل ویندوز یا لینوکس نیست، بلکه یک نرم‌افزار کوچک اما بسیار حیاتی به نام راه‌انداز (Firmware) است. این راه‌انداز وظیفه دارد قطعات سخت‌افزاری را شناسایی کرده و سیستم‌عامل را بارگذاری کند. دو فناوری اصلی که برای این کار استفاده می‌شوند عبارتند از: BIOS و UEFI.

در این مقاله قصد داریم به زبان ساده و کاربردی، تفاوت‌ها، مزایا و نقش این دو فناوری را بررسی کنیم. با رویال کامپیوتر همراه باشید. 👨‍💻

BIOS چیست؟ 🖥️

BIOS مخفف عبارت Basic Input/Output System به معنای «سیستم ورودی/خروجی پایه» است. این فناوری از دهه ۱۹۸۰ تا سال‌ها به‌عنوان ستون اصلی راه‌اندازی کامپیوترها شناخته می‌شد.

وظایف اصلی BIOS:

• بررسی اولیه سخت‌افزار (POST)

• شناسایی پردازنده، رم، کارت گرافیک و دیسک‌ها

• فراهم‌کردن یک محیط برای بارگذاری سیستم‌عامل

• ارائه تنظیمات پایه مثل ترتیب بوت یا زمان سیستم

با وجود کاربردهای فراوان، BIOS محدودیت‌هایی داشت. از جمله اینکه فقط از دیسک‌هایی تا حداکثر ۲ ترابایت پشتیبانی می‌کرد و رابط گرافیکی پیشرفته نداشت.

UEFI چیست؟ 🚀

UEFI مخفف Unified Extensible Firmware Interface است و نسخه مدرن‌تر و پیشرفته‌تر BIOS محسوب می‌شود. این فناوری از اوایل دهه ۲۰۱۰ جایگزین BIOS شد و در بیشتر سیستم‌های جدید به کار می‌رود.

مزایای UEFI نسبت به BIOS:

• پشتیبانی از دیسک‌های بالای ۲ ترابایت (حتی تا ۹ زتابایت)

• رابط کاربری گرافیکی و امکان استفاده از ماوس 🖱️

• سرعت بوت بسیار بالاتر ⏱️

• امنیت بیشتر با فناوری Secure Boot

• انعطاف‌پذیری در پشتیبانی از سخت‌افزارهای جدید

به همین دلیل، بیشتر لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای مدرن امروزی به جای BIOS از UEFI استفاده می‌کنند.

تفاوت BIOS و UEFI 🔍

چرا دانستن این موضوع مهم است؟ 🧠

شاید فکر کنید BIOS و UEFI فقط برای متخصصان اهمیت دارد، اما در واقع هر کاربری باید حداقل شناخت پایه‌ای از آنها داشته باشد، چون:

• برای نصب ویندوز یا لینوکس باید بدانید سیستم شما BIOS یا UEFI است.

• انتخاب اشتباه می‌تواند باعث مشکلات بوت و ناسازگاری شود.

• آشنایی با تنظیمات UEFI کمک می‌کند سرعت و امنیت سیستم خود را افزایش دهید.

چگونه بفهمیم سیستم ما BIOS است یا UEFI؟ 🛠️

راه ساده در ویندوز این است:

1. کلیدهای Win + R را فشار دهید.

2. عبارت msinfo32 را تایپ کنید.

3. در پنجره باز شده، جلوی BIOS Mode نوع سیستم شما نوشته شده است.

جمع‌بندی ✨

BIOS و UEFI هر دو قلب تپنده کامپیوتر هنگام روشن شدن هستند. BIOS نسل قدیمی و ساده است، در حالی که UEFI نسخه مدرن، سریع و امن محسوب می‌شود. اگر از سیستم جدیدی استفاده می‌کنید، به احتمال زیاد دستگاه شما بر پایه UEFI است و این یعنی سرعت بوت بالاتر و امنیت بیشتر.

به‌طور خلاصه:

• اگر با سیستم‌های قدیمی کار می‌کنید → BIOS

• اگر لپ‌تاپ یا دسکتاپ جدید دارید → UEFI

🔎 حالا نوبت شماست!
آیا سیستم شما از BIOS استفاده می‌کند یا UEFI؟ تجربیات خودتان را در بخش دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید.